નવી દિલ્હીઃ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI)ના પૂર્વ ગવર્નર રઘુરામ રાજને ખાદ્ય પદાર્થોની વધતી કિંમતો પર મોટું નિવેદન આપ્યું છે. કેટલાક લોકો માને છે કે પોલિસી રેટ નક્કી કરતી વખતે ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓની કિંમતોને અવગણવી જોઈએ. પરંતુ, રાજને આ વાત સાથે અસંમતિ વ્યક્ત કરી છે. તેમનું કહેવું છે કે આમ કરવાથી લોકોનો આરબીઆઈ પરથી વિશ્વાસ ઉઠી જશે. તેમનું માનવું છે કે મોંઘવારી દરની ગણતરીમાં સામાન્ય માણસ જે વસ્તુઓ ખરીદે છે તેનો સમાવેશ થવો જોઈએ. આનાથી લોકો મોંઘવારી દરનો વાસ્તવિક ખ્યાલ મેળવી શકશે.
રઘુરામ રાજને પોલિસી રેટ નક્કી કરતી વખતે ખાદ્યપદાર્થોના ભાવને ગણતરીથી દૂર રાખવાના સૂચનો વચ્ચે આ વાત કહી. મુખ્ય ફુગાવાના દરમાં ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતોને સામેલ ન કરવા અંગે અસંમતિ વ્યક્ત કરતા રાજને કહ્યું છે કે આનાથી કેન્દ્રીય બેંકમાં લોકોનો વિશ્વાસ ઘટશે.
રાજને પોતાના સમયનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો
રાજને એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું હતું કે ફુગાવાના દરે એવા જૂથને લક્ષ્ય બનાવવું જોઈએ જેમાં ગ્રાહક ચીજવસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે. આ ફુગાવાના દર અને પછી ફુગાવાની અપેક્ષાઓ અંગે ગ્રાહકોની ધારણાને અસર કરે છે. તેમણે કહ્યું, ‘હું જ્યારે ગવર્નર બન્યો ત્યારે પણ અમે PPI (પ્રોડ્યુસર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ)ને ટાર્ગેટ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ, આને સરેરાશ ઉપભોક્તા દ્વારા સામનો કરવામાં આવતા પડકારો સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.
રાજને કહ્યું, ‘આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે આરબીઆઈ કહે છે કે મોંઘવારી દર ઓછો છે, તો પીપીઆઈને જુઓ. “જો ગ્રાહકો વિવિધ પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા હોય, તો તેઓ ખરેખર માનતા નથી કે ફુગાવો ઘટ્યો છે.” તેઓ બેન્ચમાર્ક દરો નક્કી કરતી વખતે ખાદ્ય ફુગાવાને ગણતરીની બહાર રાખવા અંગેના આર્થિક સર્વેક્ષણ 2023-24માં કરાયેલા સૂચનોના પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા હતા.
આરબીઆઈના ભૂતપૂર્વ ગવર્નરે કહ્યું, ‘જો તમે ફુગાવાના દરના કેટલાક સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભાગોને છોડી દો અને તેને નિયંત્રણમાં રાખો. પરંતુ, જો ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતો અથવા અન્ય કોઈ સેગમેન્ટના ભાવ ફુગાવાના ટોપલીમાં ન રાખતા હોય, તો તમે જાણો છો કે લોકોને રિઝર્વ બેંક પર વધુ વિશ્વાસ નહીં હોય.
મોંઘવારી દરને બહાર રાખવાની હિમાયત કરવામાં આવી છે
આર્થિક સર્વે 2023-24માં, મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી અનંત નાગેશ્વરને ખાદ્ય ફુગાવાને નીતિ દર નિર્ધારણ પ્રક્રિયામાંથી બહાર રાખવાની હિમાયત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે ખાદ્ય ચીજોની કિંમતો પર નાણાકીય નીતિની કોઈ અસર થતી નથી. કિંમતો પુરવઠા બાજુના દબાણ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.
રાજને હાલમાં શિકાગો બૂથ, યુએસ ખાતે ફાઇનાન્સના પ્રોફેસર છે, આ દલીલ પર કહ્યું, ‘તમે ટૂંકા ગાળામાં ખાદ્યપદાર્થોના ભાવને પ્રભાવિત કરી શકતા નથી. પરંતુ, જો ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતો લાંબા સમય સુધી ઊંચી રહે છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે માંગની તુલનામાં ખાદ્ય ઉત્પાદન પર કેટલાક નિયંત્રણો છે. આનો અર્થ એ છે કે તેને સંતુલિત કરવા માટે, તમારે અન્ય ક્ષેત્રોમાં ફુગાવો ઘટાડવો પડશે.
સેબી ચીફ સામેના આરોપો પર પણ અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો હતો
આરબીઆઈના ભૂતપૂર્વ ગવર્નરે બજાર નિયામક સેબીના વડા માધબી પુરી બુચ સામેના તાજેતરના અનેક આરોપો પર કહ્યું કે આ અંગે સાવધ રહેવું જોઈએ. કોઈપણ વ્યક્તિ ગમે ત્યારે આક્ષેપો કરી શકે છે.
તેમણે કહ્યું, ‘પરંતુ જો આરોપોની પર્યાપ્ત તપાસ કરવામાં આવી હોય, તો નિયમનકાર માટે તમામ આરોપોથી સ્પષ્ટ થવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આનો અર્થ એ છે કે તેણે પોઈન્ટ બાય પોઈન્ટ આરોપોને સંબોધવા પડશે.
સેબીના વડા સામેના આક્ષેપોને હિતોના ટકરાવની બાબત ગણાવતા રાજને જણાવ્યું હતું કે આરોપોની તપાસ જેટલી વિગતવાર રહી છે, તેટલો જ વધુ વિગતવાર મુદ્દા મુજબનો જવાબ હોવો જોઈએ. “આખરે, મને લાગે છે કે અમારા રેગ્યુલેટર માટે શક્ય તેટલું વિશ્વસનીય હોવું મહત્વપૂર્ણ છે,” તેમણે કહ્યું.
ગયા મહિને, માધાબી અને તેના પતિ ધવલ બુચે હિંડનબર્ગ રિસર્ચ અને કોંગ્રેસ દ્વારા કરવામાં આવેલા અયોગ્ય વર્તન અને હિતોના સંઘર્ષના આરોપોને ખોટા, દૂષિત અને પ્રેરિત ગણાવ્યા હતા.